Gezegenlerin  kendileri ısı ve ışın yayınlamazlar, ancak Güneş’ten aldıkları ışınların bir kısmını yansıtırlar. Bu yansıtma sonucu gökyüzünde  parlak bir yıldız gibi gözükürler. Bütün gezegenler, Güneş çevresinde elips bir yörünge çizerek hareket ederler.
  Gezegenler, uzayda parlayan yıldızlardan kolaylıkla ayırt edilebilir. Şöyle ki, Gezegenlerin ışıkları yıldızlar gibi kırpışmaz ışıkları atmosferden doğrudan doğruya gelir.
    Yıldızların görülebilen bir karakteristik özelliği, onları Güneş Sisteminin beş gezegeni olan Merkür, Venüs, Mars ve Jüpiter  ve Satürn’den ayırır. Gezegenler durgun bir ışıkla gözükürlerken, yıldızlar devamlı parıldarlar. Parıldama yıldızların Dünyaya olan mesâfelerinin uzaklığı ve atmosferin yoğunluğunun ortaya getirdiği bir olaydır. Bunun anlamı da yıldızların Dünyaya olan çok fazla uzaklıklarından dolayı büyük diskler hâlinde değil de çok küçük ışık kaynakları hâlinde görüldükleridir.  Gezegenler Dünyaya yakın olduklarından disk hâlinde gözükürler. Atmosferdeki yoğunluk değişiklikleri yıldız ve Gezegenlerden gelen ışıkların kırılmasına ve yansımasına sebep olur, böylece parıltılı görüntüleri meydana getirmiş olurlar. Yıldızlar ışık kaynakları olduklarından parlıyor gözükürler. Gezegenler disk olduklarından üzerlerindeki noktaların parıltıları yok olur, duru bir ışığa sâhip olurlar. Ufukta gözüken gezegenlerse daha yoğun Atmosferle kaplı olduklarından parlar gibi gözükürler.
    Venüs ve Jüpiter, birbirlerine yakın konumda. Gezegenler, Güneş battıktan sonra batı ufkunda yer alıyorlar. Ayın başlarında aralarındaki uzaklık yaklaşık 20 derece Venüs, yükselimini gittikçe artırırken, Jüpiter, her geçen gün biraz daha erken batıyor. Bu ilerleyen günlerde, Gezegenlerin gittikçe birbiri yaklaşmasına yol açıyor. Ay’ın 23’ünde Gezegenler o kadar yaklaşacaklar ki neredeyse birbirlerine değiyor gibi görünecekler. Bu sırada aralarındaki görünür uzaklık sadece 10 dakika ( derecenin 6’da biri) olacak. Ayın sonunda, Merkür de onlara katılacak. Jüpiter ve Merkür yaklaşık 6 derece yakınlaşacaklar.
    Güneş ışığı dünyanın atmosferine çarpınca dağılır. Dünya atmosferinin moleküllerine çarpan fotonlar yansıyarak dağılırlar. Havanın molekülleri ışığın dalga boyundan çok daha ufak olduğundan hava molekülleri kısa dalga boylarını uzunlarından daha etkin şekilde dağıtır ve yansıtır. Mavi ışık kırmızıdan fazla dağıldığından atmosfer “mavi renkte” görülür. Bu nedenden [sebepten] dolayı gök mavidir. Ay’da atmosfer olmadığından gök siyahtır. Güneşden gelen ışık atmosferimizin tarafından çeşitli yönlerde dağıtılırken bir kısmı geriye yansırken bir bölümü çeşitli yönlerden gözümüze gelir. Güneş batarken, öğlende gördüğümüzden daha uzun bir atmosfer tabakası arkasında görülür. Mavi ışık bu yolda  dağılarak gözümüze kırmızı ışık gelir.
   
    Bulutsuz bir gecede gökyüzüne bakalım. Gezegenleri tanımaya başlayalım :
   Venüs, çoğu zaman, Güneş battıktan az sonra batıda ya da Güneş doğmadan az önce doğuda görünür. Bu nedenle Venüs’e «Akşam Yıldızı», «Sabah Yıldızı» adları da verilmiştir.
      Merkür de, Güneş doğmadan az önce ve Güneş batmadan az sonra batıda görünür. Gökyüzünde oldukça alçak yerdedir. Venüs kadar parlak değildir. Her zaman göremeyiz.
      Gökyüzünde oldukça yüksekte olan ve  Güneş battıktan uzun bir süre sonra görünen gezegenler de Mars, Jüpiter ve Satürn’dür. Mars kırmızımsı, Satürn sarımsı renktedir. Jüpiter görünen bu üç gezegenin en parlağıdır.
    
   
     MERKÜR :
    Merkür Güneşe en yakın gezegendir ve Güneşten olan maksimum uzanımı 28   den fazla olmaz. Merkür gezegenini, bu küçük uzanımdan dolayı, Yerden görmek zordur. En iyi görülme zamanı batı uzanımında iken Güneş doğmadan en çok 2 saat önce, doğu uzanımında Güneş battıktan en çok 2 saat sonradır.
     Merkür’ün parlaklığı gökyüzünün en parlak yıldızı olan Sirius yıldızının parlaklığından  fazladır. Buna rağmen gezegenin gözlenmesi oldukça güçtür. Buna sebep;  Güneşe oldukça yakın olmasıdır.
    Merkür’ün ekvator çapı 4880 km’dir. Kütlesi çok küçük, ağırlığı Yer’in ağırlığının yaklaşık yirmide biri kadardır. Bir karşılaştırma gerekirse, Yer’e değil de Ay’a göre yapmak yerinde olur. Çekiminin zayıf olması nedeniyle, atmosferinin aşağı yukarı tümünü yitirdiği sanılmaktadır.  Bununla birlikte Fransız gökbilimcisi Dollfus ve Rus gökbilimcisi Moroz, bir karbondioksit atmosferinin izlerine rastladıklarını ileri sürmüşlerdir.  Yüzeyinin hemen üstündeki az miktarda hidrojen, helyum ve oksijenin, Güneş rüzgarı kökenli olduğu düşünülmektedir.
   Merkür, dolanımını yaklaşık 88 Yer gününde tamamlar; dolayısıyla Merkür yılı, Yer yılından dört kat kısadır. Güneş’e uzaklığı yaklaşık 58 milyon km’dir; bu nedenle, Güneş’in yaydığı ışınım ve taneciklerle baştan başa taranır. Merkür’ün yüzeyinde, Ay’daki denizleri oluşturan büyük lav akıntılarına benzer, koyu renkli, hareketsiz lekeler görülür; ancak bunları gözlemlemek ve gezegenin haritasını çizmek oldukça güçtür.

     *******
   
     VENÜS:
        Venüs, Güneş ve Ay’dan sonra gökyüzünün en parlak gök cismidir. Bir iç gezegen olduğundan Güneş’den fazla ayrılamaz. Bu nedenle [sebeple] Güneş battıktan biraz sonra batıda  ya da Güneş doğmadan biraz önce doğuda [en çok 3’er saat] görünür. İnsanoğlu onu tarihte iki ayrı gök cismi olarak tanımlamış, sabah yıldızı ve akşam yıldızı olarak adlandırmıştır. Ayrıca yere bakan yüzeyinin %30’u aydınlıktır yani hilâl şeklinde gözükür. Yörüngesindeki konumuna göre Ay gibi çeşitli evreler gösterir..
        Venüs, o kadar parlaktır ki, gökyüzünde bulunduğu bölgeye uygun hava koşullarında [dikkatle] bakılırsa çıplak gözle gündüz ışığında bile gözlemek mümkündür. Parlaklık bakımından öteki gökcisimleri ile mukayese yapacak olursak Jüpiter’in 6 katı ve gökyüzünün en parlak yıldızı olan Sirius’ün 15 katı parlaklığındadır.
        Yersel gezegenlere hiç benzemeyen  Jüpiter, gök yüzünün Güneş,  Ay ve Venüs’den sonra en parlak cismidir. Çok seyrek olarak bazen Mars da  gök yüzünde Jüpiter’den daha parlak  görülebilir.
        Venüs de Merkür gibi gökyüzünde hep Güneşle aynı tarafta bulunur; ancak o ve Güneş arasındaki açısal uzaklığın 47 dereceye kadar çıktığı olur.  Yani bu, Venüs’ün,  gün batımından sonra veya gündoğumundan önce, beş buçuk saat kadar görülebildiği zamanlar olduğu anlamına gelir. Bu durumda onu, karanlık zemin üzerinde muhteşem bir şekilde parıldarken görebiliriz.

   
   
    ** ** ** ** **
       MARS :
      Eski adıyla Merih, Güneş Sistemi'nin dördüncü gezegenidir. Adını Roma tanrısı Mars'tan almıştır.
       Mars, Dünyaya 1988’deki gibi yakın bir konumdayken,  gökyüzündeki cisimlerin neredeyse hepsinden (Güneş, Ay ve Venüs’ü hariç tutarsak hepsinden) daha parlak olur. Ama  karşı-konum sonrasında, Kutup Yıldızı gibi ikinci kadirden bir gök cismi olarak görülür.
    Merih’in çapı 6794 km, kütlesi Yer kütlesinin %11’i kadardır.  Yüzeyindeki genelçekim, Yer’deki çekimin yüzde 38’i kadardır; yani, Yer’de 70 kg olan bir astronot, Merih’te 27 kg gelecektir Bu zayıf genelçekim, gezegenin çevresinde önemli bir atmosfer tutulmasına olanak vermemiş ve gaz moleküllerinin büyük bölümünün, uzayda dağılmasına yol açmıştır. Söz konusu atmosfer tabakasının düşük yoğunluğu, ancak böyle bir olayla açıklanabilir. ABD uzay araçları Mariner 4, 6, 7, 9’un ve SSCB uzay araçları Mars 2 ve 3’ün yardımıyla elde edilen bulgulara göre, çevresinde, 30 km yükseltideki Yer atmosferine eşdeğerli olan seyreltik bir atmosfer vardır.
 

   
   
   
     *** *** ****  **** **** ****  **** ****
      MEHAZLAR :
    1.  Türk-İslâm Astronomi Bilginleri ve Gökyüzü  Bilgileri.
    2.  Yeni Rehber Ansiklopedisi.
    3.  Bilim ve Teknik Dergisi.
    4.  Kozmos'dan  Kuantum'a..
    5.  Astronomi  ve Uzay Bilimleri.
    6.  Gezegenler Kılavuzu.
    7.  Astronomi  ve Uzay Bilimleri.
    8.  Bilim ve Teknik Dergisi.